Á Vísindavöku geta gestir ýmist rölt um sýningarsvæðið sjálft, spjallað við vísindafólk og fræðst um rannsóknir þess eða sest inn í vísindakaffi og tekið þátt í áhugaverðum umræðum um valin efni. Sjá dagskrá á sýningarsvæði og á vísindakaffi hér að neðan:
Miðpunktur Vísindavöku er sýningarsvæðið þar sem gestir geta hitt vísindafólk og kynnst viðfangsefnum þess á fjölmörgum sýningarbásum! Hér er tengill í upplýsingar um sýnendur og fjölbreytt viðfangsefni þeirra!
Kl. 15:00-15:30 Opnun Vísindavöku 2019.
Boðið verður upp á átta stutta fyrirlestra, eða Vísindakaffi, í sal í anddyri Laugardalshallar á Vísindavöku. Þar er hægt að fá sér sæti og hlusta á vísindafólk segja frá viðfangsefnum sínum á óformlegan hátt og taka þátt í áhugaverðum umræðum um valin viðfangsefni.
Kl. 15:30-16:00 Uppruni bólusetninga. Siggeir F. Brynjólfsson PhD, sérfræðingur á ónæmisfræðideild Landspítala
Árið 1980 lýsti Alþjóðaheilbrigðisstofnunin
því yfir að bólusótt hefði verið útrýmt með skipulögðu bólusetningaátaki.
Bólusótt er enn í dag eini smitsjúkdómurinn sem hefur verið útrýmt með
bólusetningu. Farið verður yfir uppruna bólusetninga, hvernig enski læknirinn
Edward Jenner sannreyndi áhrif bólusetninga árið 1796 og hvernig vinna hans
leiddi til útrýmingar á bólusótt. Einnig verður farið yfir núverandi átak
Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar vegna útrýmingar á mislingum og lömunarveiki.
Kl. 16:00-16:30 Dysjar hinna dæmdu. Steinunn
Kristjánsdóttir prófessor í fornleifafræði við HÍ, Ómar Valur Jónasson og
Sigrún Hannesdóttir meistaranemar.
Uppúr siðaskiptunum árið 1550 hófu stjórnvöld í auknum
mæli að taka fólk af lífi fyrir ýmis afbrot. Færðust aftökurnar svo mjög í
aukana er leið á sextándu öldina að tala má um aftökuhrinu sem stóð yfir
hérlendis í 200 ár. Samtals urðu aftökurnar 248 en sú síðasta fór fram árið
1830. Sagt verður frá nýhafinni fornleifarannsókn sem miðar að því að skoða
þetta merkilega aftökutímabili í sögu Íslands.
Kl. 16:30-17:00 Er eitthvað vit í þessum
rafmagnsbílum? - Orkuskipti í samgöngum. Hlynur Stefánsson og Eyjólfur Ingi Ásgeirsson dósentar
við HR.
Er rafvæðing samgangna á landi hagkvæmur kostur fyrir
Ísland? Hvernig er best að stuðla að orkuskiptum? Hver eru áhrif á
útblástur gróðurhúsalofttegunda?
Kl. 17:00-17:30 Hnúfubakar á hjara veraldar - hinn
tækifærissinnaði hvalur í hlýnandi hafi. Edda Elísabet Magnúsdóttir, nýdoktor í líffræði við HÍ.
Á vísindakaffinu fjallar Edda um hinn margslungna
hnúfubak en nýlegar
rannsóknir við Ísland hafa leitt í ljós mikinn sveigjanleika meðal hnúfubaka í
tímasetningu á fari og varpað ljósi á viðveru þeirra við landið árið um
kring og jafnframt uppljóstrað um syngjandi hnúfubakstarfa að vetri. Söngvana
nýta tarfarnir til að auglýsa sig þegar greddan hellist yfir þá. Því er ljóst að í
stað þess að fylgja strangri áætlun um að halda suður á bóginn þegar kynhvötin
vex á haustin halda margir hvalir áfram til við Ísland. Rannsókn á atferli,
frjósemi, líkamsástandi og fæðuvali þessara vetrarhvala standa nú yfir með það
að markmiði að skilja hvaða þættir gætu ýtt undir þessa tækifærissinnuðu
vetrardvöl í myrkri og kulda á norðurhjara veraldar og nýtast niðurstöður m.a. til að skilja hæfni farhvala til að bregðast við þeim öru breytingum
sem eiga sér nú stað á búsvæðum þeirra í norðri.
Kl. 17:30-18:00 Jafnvægisstjórnun og áhrif skynþjálfunar. Bergþóra Baldursdóttir PhD, sérfæðingur í öldrunarsjúkraþjálfun.
Bergþóra kynnir rannsóknir á skynörvandi
jafnvægisæfingum sem reynst hafa gagnlegar til að bæta jafnvægi, vöðvastyrk,
gönguhraða og öryggi við daglegar athafnir hjá óstöðugu eldra fólki. Einnig
verða kynntar rannsóknarniðurstöður um hvað einkennir þá sem hafa dottið og
úlnliðsbrotnað.
Kl. 18:00-18:30 Steinrennum loftslagsvandann - CarbFix verkefnið. Sandra Ósk
Snæbjörnsdóttir, jarðfræðingur hjá Orkuveitu Reykjavíkur.
Frá árinu 2012
hefur koldíoxíð (CO2) verið fangað úr jarðhitagufu við Hellisheiðarvirkjun, það
leyst í vatni og því síðan dælt niður í jarðlög þar sem það steinrennur um
aldur og ævi – aðferð sem þróuð hefur verið undir merkjum CarbFix verkefnisins.
CarbFix gengur út á að breyta gasi í grjót og koma þannig í veg fyrir áhrif
þess á loftslagið. Aðferðin hefur vakið heimsathygli og vinnur hópur
vísindafólks frá Orkuveitu Reykjavíkur, háskólum og rannsóknarstofnunum
hérlendis og erlendis að því að þróa aðferðina áfram svo hún megi nýtast sem
víðast til að binda CO2, meðal annars úr útblæstri orku- og iðnvera, en auk
þess hafa fyrstu skrefin verið tekin í að fanga CO2 beint úr andrúmslofti.
Kl. 18:30-19:00 Ómur óbyggðanna: Draugasafn
jórturdýranna. Bryndís
Snæbjörnsdóttir, prófessor við LHÍ og Karl Benediktsson prófessor við HÍ.
Þann
27. október 2009 var hópi útigöngufjár, sem hafði dvalið á Tálkna á Vestfjörðum
í nær þrjá áratugi, smalað af fjallinu og slátrað án tafar. Þrátt fyrir margar
tilraunir í gegnum tíðina til að ná fénu af fjallinu hafði því tekist í þetta
langan tíma að komast undan smölun, ganga sjálfala og vera sjálfbjarga í hrjóstrugu umhverfi. Smölunin og endanleg hreinsun alls
fjár af fjallinu fékk mikla umfjöllun í fjölmiðlum, og voru skoðanir skiptar meðal almennings. Listrannsókn í kjölfarið leiddi til innsetningar á tveimur myndlistarsýningum og útgáfu bókar, en varpa fram róttækum og ögrandi spurningum varðandi tengsl okkar við dýr og það
umhverfi sem við deilum með þeim, ekki bara á Íslandi heldur í veröldinni
allri. Þótt verkið sjálft styðjist við óhefðbundnar aðferðir myndlistarinnar er
hér að finna hrífandi og áhugavert efni sem nýtir sér ímyndunarafl og tilgátur
jafnt á við nákvæmar rannsóknir vísindanna.
Kl. 19:00-19:30 Farðu að sofa! Samtal um svefn. Erna Sif Arnardóttir rannsóknasérfræðingur við HR
Af hverju erum við ekki að sofa nóg eða vakna alltaf endurnærð á
morgnanna? Farið yfir helstu hindranir á því að ná góðum nætursvefni - bæði
lífsstílsþætti, mikilvægi dagsbirtu, áhrif streitu og algengustu svefnsjúkdóma.